Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmeliğin 17. maddesine göre Lisanssız üretim yapan gerçek ve tüzel kişilerin öncelikle kendi ihtiyaçlarını karşılamak için üretim yapmaları esastır. Ancak fiiliyatta kurulan veya kurulması planlanan tesislerin çoğu sisteme enerji aktarmak ve gelir elde etmek şeklinde planlanmıştır. Bu nedenle ilişkili tüketim birimine aktarılmayarak sisteme verilen ihtiyaç fazlası enerjinin miktarı gelir elde edilmesi açısından yatırımcı için önem arz etmektedir.
Lisanssız olarak kurulan bir elektrik üretim tesisi devreye alındıktan sonra elektrik üretmeye başlayacak ve üretilen elektriğin bir kısmı ilişkili tüketim biriminde tüketilecek, geri kalanı yani ihtiyaç fazlası kısmı ise dağıtım şirketi aracılığı ile şebeke sistemine verilerek görevli tedarik şirketi tarafından satışı gerçekleştirilecektir. İhtiyaç fazlası enerjinin sisteme verilmesi ve bedelinin üretim tesisi sahibine aktarılmasına ilişkin hususlar aşağıdaki gibidir:
İhtiyaç fazlası enerjinin tespiti
İlgili Şebeke İşletmecisi, bu Yönetmelik kapsamında üretim yapan gerçek ve tüzel kişilerin üreterek şebekeye verdikleri ihtiyaç fazlası elektrik enerjisi miktarını aşağıda belirtilen esaslar çerçevesinde saatlik bazda tespit eder;
- Üretim tesisi ile tüketim tesisinin aynı yerde olması halinde bağlantı anlaşmasında belirlenen yere takılan sayaç verilerinden saatlik bazda tespit eder.
- Üretim tesisi ile tüketim tesisinin farklı yerde olması halinde üretim sayacından elde edilen saatlik verilerden tüketim tesisine ilişkin saatlik sayaç verilerinin mahsuplaştırılması suretiyle tespit eder.
İlgili Şebeke İşletmecisi, her bir üretici için elde ettiği saatlik verileri kaynak bazında bir araya getirerek fatura dönemi bazında Şebekeye verilen ihtiyaç fazlası elektrik enerjisi miktarını belirler ve her ayın ikisine kadar ilgili görevli tedarik şirketine bildirir.
İlgili Şebeke İşletmecileri; kendi şebekelerindeki lisanssız üreticilere ilişkin toplam ihtiyaç fazlası üretim miktarını, piyasa işletmecisi TEİAŞ’a Piyasa Yönetim Sistemi vasıtası ile her ayın dördüne kadar saatlik bazda bildirir.
İhtiyaç fazlası enerjinin satın alınması
Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı olarak gerçek veya tüzel kişiler tarafından kurulan ve işletilen;
- Tüketim tesisi ile aynı yerde kurulu üretim tesisinde üretilerek her fatura döneminde Şebekeye verilen net elektrik enerjisi ile,
- Tüketim tesisi ile farklı yerde kurulu olan üretim tesislerinde üretilerek Şebekeye verilen elektrik enerjisinden ilgili tüketim tesisinde, her fatura dönemi için tüketilemeyen net elektrik enerjisi miktarı,
ihtiyaç fazlası elektrik enerjisi olarak görevli tedarik şirketi tarafından YEK Kanununa ekli I sayılı Cetvelde kaynak bazında belirlenen fiyattan, YEKDEM kapsamında değerlendirilmek üzere, on yıl süreyle satın alınır. Bu süre ilgili üretim tesisinin 10 uncu maddenin dördüncü fıkrası çerçevesinde Şebekeye enerji vermeye başladığı tarihten itibaren hesaplanır.
İhtiyaç fazlası enerjinin değerlendirilmesi
Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı lisanssız elektrik üretim tesislerinde üretilen ve sisteme verilen ihtiyaç fazlası elektrik enerjisi, ilgili görevli tedarik şirketi tarafından üretilerek sisteme verilmiş kabul edilir ve YEKDEM kapsamında değerlendirilir.
Lisanssız üreticiler bu Yönetmelik kapsamındaki üretimleri için ikili anlaşma ve/veya Organize Toptan Elektrik Piyasalarında satış yapamazlar.
İhtiyaç fazlası enerjinin bedelinin tespiti ve ödenmesi
Görevli tedarik şirketi, YEKDEM kapsamında satın almakla yükümlü olduğu enerji miktarı için her bir üreticiye her bir fatura dönemi için yapacağı ödeme tutarını hesaplamak için sırasıyla aşağıdaki işlemleri yapar:
- Satın almakla yükümlü olduğu enerji miktarı için yapılacak ödemeyi; her bir üretici için belirlenerek kendisine bildirilen ihtiyaç fazlası üretim miktarını YEK Kanununa ekli I sayılı Cetvelde kaynak bazında belirlenen fiyatla; çarparak belirler.
- Elde ettiği bedele yerli ürün katkısı için belirlediği bedeli ilave ederek ilgili fatura dönemi için yapılacak toplam ödemeyi bulur.
- Daha sonra her bir üretici için bulduğu bedelleri kaynak bazında toplayarak kaynak bazında yapılacak ödemeyi belirler.
- Görevli tedarik şirketi, Piyasa işletmecisi tarafından kendisine yapılan ödemeyi ilgili tesis sahibi üreticilere öder.
Yerli ürün kullanımının desteklenmesi
Görevli tedarik şirketleri, satın almakla yükümlü oldukları enerji miktarı için her bir üreticiye her bir fatura döneminde yapacağı yerli ürün kullanımını destekleme bedelini, ihtiyaç fazlası üretim miktarını YEK Kanununa ekli II sayılı Cetvelde belirlenen fiyatlardan yararlanarak Bakanlıkça YEK Kanununun 6/B maddesi uyarınca çıkarılan yönetmeliğe göre hesaplanmış destek fiyatıyla çarparak belirler.
Lisanssız üretim tesisleri yerli üretim desteğinden tesisin geçici kabulünün yapıldığı tarihten itibaren beş yıl süreyle yararlanabilir.
Soru-Cevap
Soru-1: Sisteme verdiği fazla enerji için lisanssız üretim tesisi sahibine ödemeyi kim yapar?
Cevap: Görevli tedarik şirketi.
Soru-2: Görevli tedarik şirketleri hangileridir?
Cevap: Her dağıtım bölgesi için EPDK tarafından belirlenen görevli tedarik şirketlerinin listesi EPDK’nın sitesinde yayımlanmıştır. Listeyi görmek için buraya tıklayınız.
Soru-3: Lisanssız üretim tesisi kuran kişi tüketim tesisinde üç zamanlı abone ise mahsuplaşma hangi zaman dilimi için yapılacak?
Bu durumda günlük yerine üç zamanın her biri için ayrı hesap yapılacaktır. Yani bir gün için, bir hesap değil üç hesap yapılacaktır.
Soru-4: Lisanssız elektrik üretiminde bulunan kişiler fatura kesecek mi?
Diğer ekonomik faaliyetlerde olduğu gibi, elektrik piyasasında lisanssız elektrik üretimi faaliyetinde bulunan kişilerin de ihtiyaç fazlası elektrik enerjisi bedelinin tahsili için ilgili görevli tedarik şirketine fatura göndermeleri gerekmektedir. Faturada nelerin yer alacağı hususunda, elektrik piyasasına ilişkin ilgili mevzuat hükümleri ile mali konulara ilişkin diğer mevzuat hükümleri çerçevesinde işlem tesis edilmesi gerekmektedir.
İlgili haber